Aronia a serce

W południowej Francji zwyczaj picia czerwonego wina do posiłków skutkował znacznie mniejszą liczbą zgonów z powodu zawału serca niż w krajach północnych, a zjawisko nazwano „francuskim paradoksem”. Jakie składniki winogron i wina są korzystne dla serca?

W czerwonym winie stwierdzono obecność związków polifenolowych: antocyjanin, katechin, kwasów fenolowych, resweratrolu, a wszystkie one są silnymi antyoksydantami. Podobne związki występują też w innych owocach jagodowych, którym ciemny kolor nadają antocyjany. Owoce aronii to jedno z najbogatszych źródeł antocyjanów w przyrodzie. Stwierdzano w nich około 500 mg antocyjanów w 100 g owoców, więcej niż w winogronach, owocach czarnego bzu, czy czarnej porzeczce. Unikalność aronii polega na jednoczesnym występowaniu w dużych ilościach antocyjanów, katechin i procyjanidyn oraz tanin. Są one gorzko- cierpkie. Taninom zawdzięcza aronia swoją angielską nazwę – chokeberry, czyli dławiąca jagoda. Aronia jest rekordzistką, zarówno jeśli chodzi o zawartość antocyjanów jak i całkowitą ilość związków typu polifenoli. Owoce aronii mogą zawierać aż 1-2 g polifenoli w 100 g, wszystkie te związki dają duży wkład we właściwości antyoksydacyjne i efekt wymiatania wolnych rodników.

Czy antocyjany i inne związki polifenolowe rzeczywiście są człowiekowi potrzebne? Trzeba to sprawdzić, ale niestety ludzi nie można potraktować tak jak myszy doświadczalne - jednej grupie dawać owoce, a drugiej nie. Dłuższe stosowanie takiej diety odbiłoby się bardzo niekorzystnie na stanie zdrowia. Badania prowadzono więc na hodowlach komórek i zwierzętach doświadczalnych. Wykonano setki badań naukowych, których przedmiotem były związki chemiczne występujące w owocach aronii. Obecnie właściwości antocyjanów i procyjanidyn są w różnym stopniu udokumentowane naukowo. Wiadomo, że zmniejszają ryzyko miażdżycy naczyń krwionośnych, są one aktywne w zapobieganiu zakrzepom, wzmacniają ściany naczyń włosowatych, zmniejszają ich przepuszczalność, zapobiegają ich kruchości i łamliwości przywracając elastyczność, bowiem korzystnie wpływają na tkankę kolagenową. Polifenole chronią lipoproteiny (LDL) przed utlenianiem, pokazano to w badaniach in vitro. Antocyjany wpływają korzystnie na profil lipidowy osocza: zmniejszają stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i triglicerydów. Podawanie ekstraktu antocyjanów aroniowych zmniejsza agregację płytek krwi. Działanie antyagregacyjne i inne właściwości antocyjanin można wykorzystać, włączając aronię do diety pacjentów o zwiększonym ryzyku chorób układu krążenia. Niestety, w Polsce rośnie populacja osób z tzw. zespołem metabolicznym, zwiększającym ryzyko zawału. Cechą charakterystyczną tego zespołu jest otyłość brzuszna, nadciśnienie i podwyższony poziom cukru we krwi (cukrzyca typu-2). Konsekwencje tego stanu to dysfunkcja śródbłonka naczyń, zwiększona agregacja płytek, zmniejszenie wytwarzania NO, który powoduje rozszerzanie naczyń, zwiększone wytwarzanie endoteliny- 1 o działaniu zwężającym naczynia. Aronia może pomóc! Wyniki badań klinicznych z udziałem pacjentów z nadciśnieniem, zagrożonych zawałem serca są bardzo obiecujące – trzy takie badania wykonane w polskich klinikach opublikowano w 2007 roku. Badaniem prowadzonym w Klinice Uniwersytetu Medycznego w Łodzi objęto zdrowych ochotników oraz pacjentów z zespołem metabolicznym; podawano im trzy razy dziennie 100 mg ekstraktu aroniowego w kapsułce obserwując obniżenie ciśnienia tętniczego krwi oraz poziomu cholesterolu. W Warszawskim Uniwersytecie Medycznym przeprowadzono badania z udziałem pacjentów po zawale serca, przez 6 miesięcy leczonych statyną. Podawano im 3 razy dziennie po 85 mg ekstraktu z aronii (lub placebo) przez 6 tygodni. U osób otrzymujących ekstrakt z aronii ciśnienie skurczowe i rozkurczowe obniżyło się odpowiednio o 11,0 i 7,2 mmHg, zmniejszył się też poziom ox-LDL i wskaźnika stanu zapalnego – białka CRP. Świadczy to o redukcji stresu oksydacyjnego w organizmie i sugeruje, że ekstrakt z aronii powinien być zalecany uzupełnienie diety pacjentów z zespołem metabolicznym. W wyniku dalszych badań nad biochemicznym mechanizmem działania, może się okazać, że preparaty zawierające antocyjany aroniowe zostaną włączone do terapii, jako jej uzupełnienie. Jednak już obecnie aronię i przetwory z jagód aronii warto polecić w profilaktyce przeciwmiażdżycowej.

Jak wiadomo, choroby serca i układu krążenia to główna przyczyna przedwczesnych zgonów. Antocyjany z aronii stosowane profilaktycznie mogą mieć wszechstronne korzystne działanie na organizm ludzki. Sok z aronii i ekstrakty z owoców aronii obniżają ciśnienie tętnicze i dlatego powinny być stałym składnikiem diety osób zagrożonych zawałem i udarem. Włączenie tych produktów, bogatych w antyoksydanty, może spowalniać rozwój procesów miażdżycowych. W profilaktyce chorób serca i układu krążenia rola aronii może się okazać „polskim antyoksydacyjnym paradoksem”, podobnie jak czerwone wino było „paradoksem francuskim”. W profilaktyce chorób układu krążenia duże znaczenie ma różnorodność diety, bogatej w warzywa i owoce. Aronia – to składnik diety dla każdego. Polecamy szklankę soku z aronii! Wykorzystajmy ten polski czarny skarb - aronię – dla serca.