Asany w jodze - nie takie straszne jak się malują

Joga nauczyła mnie cierpliwości. Pamiętam dokładnie moje początki i sposób praktyki: zerknięcie okiem na nauczyciela, mechaniczne powtórzenie ułożenia ciała oraz zastanawianie się, co będzie dalej. Byłam obecna wszędzie, tylko nie w ciele. W ten sposób można odtworzyć asanę zademonstrowaną przez prowadzącego, jednak prawdopodobnie to nie przybliży nas do osiągnięcia stanu stabilności i wygody, ani nie pozwoli w pełni odczuć korzyści, które płyną z praktyki. Budowanie asany mogę dziś porównać do budowania wysokiej wieży z klocków – zaczynamy od solidnej podstawy. W czasie kursu nauczycielskiego jogi integralnej zorganizowanym przez International Integral Yoga Institute uczestniczyliśmy w konwencie z Sharatem Arorą – nauczycielem z Indii. Pierwszego dnia przez trzy godziny Sharat mówił o stopach – ustawialiśmy je w odpowiedni sposób na macie, dociskając poszczególne ich części i sprawdzając, jak wpływa to na pracę w asanie. Z niecierpliwością czekaliśmy na dwa kolejne spotkania, bo wychowani w kulturze zachodniej chcieliśmy więcej i szybciej. Następnego dnia przez kolejne trzy godziny znowu skupiliśmy się głównie na stopach… I tak samo w kolejnym dniu. Początkowo wzbudziło to u niektórych opór i poczucie, że tak naprawdę niewiele nowego się nauczyliśmy. Z perspektywy czasu dostrzegam, że spotkania te miały niezwykłą wartość – oprócz poznania bardzo ważnych aspektów anatomicznych i technicznych związanych z wykonywaniem podstawowych asan stojących, otrzymaliśmy coś jeszcze – lekcję pokory i cierpliwości – prawdziwą lekcję jogi.

Wielu nauczycieli pomija lub zdawkowo traktuje ustawienie stóp w pozycjach, a przecież to one budują fundament asany stojącej. To dzięki nim możemy jednocześnie poczuć mocne ugruntowanie obok lekkości i miękkości w ciele. W wielu pozycjach to właśnie praca stóp i dłoni, które mają kontakt z matą, jest najważniejsza. Współczesny styl życia sprawił, że nasze naturalne zdolności ulegają degradacji. Kiedyś, chodząc na boso po nierównym podłożu, stale pobudzaliśmy receptory na stopach, odpowiedzialne za prawidłowe działanie układu ruchu oraz całego organizmu. Obecnie w przeważającej mierze stąpamy w butach po równych chodnikach lub posadzkach. Nasze dłonie niejednokrotnie przez większość dnia wykonują powtarzalne ruchy, operując myszką, klawiaturą komputerową lub przesuwając po ekranach smartfona czy tableta. Do tego siedzący tryb życia sprawia, że w ciele gromadzi się coraz więcej napięć. Na szczęście w szybki sposób możemy je zlikwidować poprzez stymulację stóp i dłoni. Jeżeli nie masz możliwości spacerowania boso po lesie, dobrym rozwiązaniem jest wykorzystanie maty lub piłek z kolcami, a nawet zwykłych, malutkich, kauczukowych piłeczek, które dostępne są w większości sklepów z zabawkami. W sieci znajdziesz różne rodzaje mat do akupresury. W internetowych sklepach do fi zjoterapii dostaniesz maty z metalowymi kolcami (to już wersja mniej przyjemna, choć niezwykle skuteczna), a także aplikatory wieloigłowe w formie wałka, którymi możesz masować całe ciało, łącznie z głową i twarzą. Wszystkie rozwiązania są dobre i działają pod jednym warunkiem – nie wystarczy je kupić, trzeba również ich używać :). Spróbuj wykonać pozycję psa z głową w dół, a następnie poświęć swoim stopom i dłoniom 2-3 minuty: np. stań na macie do akupresury i przechodź z nogi na nogę, a następnie dociśnij do niej dłonie, w taki sposób, aby oprzeć na nich swój ciężar ciała. Jeżeli nie posiadasz maty, połóż na ziemi piłeczkę i dociskając mocno podeszwę stopy, przesuwaj nią w górę i w dół; to samo zrób z wnętrzem dłoni. Wolisz bardziej naturalne rozwiązania? Pozbieraj kamienie różnej wielkości i wsyp je do szerokiego, niskiego pojemnika lub pudełka, tak żeby można było zmieścić w nim obie stopy. Taki domowy, naturalny zestaw do masażu możesz wykorzystać do stymulowania receptorów na stopach np. kiedy myjesz rano zęby lub przygotowujesz posiłek.

Mając solidny fundament pozycji, możesz stopniowo budować dalsze części. Zwracaj uwagę na sugestie nauczyciela lub opis wykonania asany, jednak pamiętaj, że najważniejszą rzeczą jest twoje odczucie. Nie bój się zmian i potraktuj wchodzenie do pozycji jako ciągły proces lub drogę, która nigdy nie ma końca. Nawet jeżeli wykonywałeś/ aś jakąś asanę setki razy i Twoje ciało automatycznie ustawia się w ten sposób, zadaj pytanie: „Co mogłoby sprawić, żebym poczuł/a więcej przestrzeni w ciele? Co będzie, jeżeli zmienię ustawienie stóp lub miednicy?” Uspokój umysł, skoncentruj się na czuciu, zamknij oczy, jeżeli nie spowoduje to utraty równowagi i pozwól, żeby ciało prowadziło Cię we właściwym kierunku. Joga to proces ciągłych zmian, więc nie zakładaj, że w pełni opanowałeś/ aś wykonanie konkretnej asany. Stojąc na macie, wyobraź sobie, że dopiero uczysz się tego ruchu, wówczas Twoje ciało będzie mogło skorzystać z praktyki w sposób, jaki na dany moment potrzebuje – w końcu każdego dnia czujemy się inaczej oraz mamy zupełnie inne ograniczenia i napięcia w ciele. Uważność podczas praktyki sprawi, że konkretna asana będzie działała w nieco inny sposób w zależności od tego, czego akurat potrzebujesz. Poniżej opiszę w skrócie, na co zwracam uwagę podczas wykonywania pozycji trójkąta oraz mostka. Zapraszam Cię do wspólnej praktyki.

Stań ze stopami rozstawionymi na taką szerokość, aby kostki znalazły się pod nadgarstkami przy rękach rozpostartych do boku. Skręć prawą stopę 90 stopni w prawo i ustaw ją, żeby pięta przecinała w połowie stopę z tyłu. Ustaw zewnętrzną krawędź lewej stopy równolegle do krótkiej krawędzi maty i mocno dociśnij ją do podłoża. Zlokalizuj środek pięty, dociśnij go do maty i poczuj, jak Twoje ciało mocno gruntuje się na ziemi, a jednocześnie górna część ciała wydłuża się do sufi tu. To samo wykonaj z prawą piętą, a następnie dociśnij zewnętrzną krawędź stopy oraz nasadę dużego palca. Cały czas utrzymując uważność na stopach, ustaw miednicę na wprost (lewy kolec biodrowy wysuwając w tył, a prawy w przód). Ręce trzymaj rozpostarte na boki, pilnując, aby nie napinać barków oraz szyi. Z wydechem wysuń tułów w prawo, ustawiając go dokładnie nad prawym udem. Postaraj się stopniowo z kolejnymi oddechami sięgać prawą ręką jeszcze dalej w prawo, czując przy tym rozciąganie lewego boku ciała. Następnie oprzyj prawą rękę na macie, prawej goleni lub udzie. Delikatnie odpychaj się od niej w górę i staraj się wydłużać swój kręgosłup, kierując czubek głowy w górę pod odpowiednim kątem tak, aby pozycja nabrała więcej lekkości. Jednocześnie cały czas utrzymuj uważność na stopach i dociskaj poszczególne ich części do maty, aby tworzyć mocny fundament asany. Skieruj lewy bark w górę, skręcając cały tułów tak, żeby ciało było w jednej płaszczyźnie – jakby przed Tobą i za Tobą była ściana. Na koniec wyciągnij lewą rękę w górę, spójrz przed siebie lub na wzniesione w górę palce lewej dłoni. Powtórz na drugą stronę.

Połóż się na macie na plecach z nogami ugiętymi w kolanach. Wyciągnij ręce wzdłuż ciała i zbliż stopy w kierunku pośladków na taką odległość, aby koniuszki palców dłoni dotknęły pięt. Zewnętrzne krawędzie stopy ustaw równolegle do długich krawędzi maty. Wyciągnij ręce za głowę, a następnie wsuń dłonie pod barki tak, żeby palce skierować w stronę stóp. Dociśnij mocno całe dłonie do maty z szeroko rozpostartymi palcami, szczególnie nasadę kciuka, palca wskazującego i środkowego. Dociśnij do maty zewnętrzne kąty łopatek, zaktywizuj barki i skieruj łokcie pionowo do góry, utrzymując mocne ramiona. Następnie dociśnij mocno stopy do podłoża, szczególnie ich przednią część, zaktywizuj brzuch, kierując pępek głęboko do środka i wykonaj tyłopochylenie miednicy, czyli podwiń kość ogonową w kierunku sufi tu. Dociskając dłonie i stopy oraz utrzymując aktywne ramiona, unieś miednicę w górę. Być może będziesz w stanie dotrzeć jedynie do tego miejsca – i na ten moment będzie to dla Ciebie właściwe. Aby przejść dalej ustaw stopy na palce i odpychając się ze stóp oraz dłoni (pilnuj, żeby łokcie i kolana nie rozjeżdżały się na boki) unieś biodra do góry, kierując kość łonową jak najwyżej. Ustaw głowę w linii z ramionami. Aby wyjść z pozycji, skieruj brodę do mostka, zegnij ręce w łokciach i stopniowo obniż biodra, odkładając plecy kręg po kręgu na matę.

Joga to praktyka uważności, cierpliwości i akceptacji. Nie zniechęcaj się, jeżeli na ten moment nie jesteś w stanie wykonać wszystkiego. Wprowadź do praktyki jak najwięcej uważności na swoje ciało nawet w najprostszych asanach, a zobaczysz, że wkrótce również te bardziej skomplikowane wykonasz z większą lekkością.