Czarnuszka

Już w starożytnym Egipcie stosowano nasiona czarnuszki do leczenia. Jak bardzo była ceniona w starożytności świadczy fakt, że olej z jej nasion znaleziono w grobowcu Tutanchamona. Lekarze starożytnej Grecji używali czarnuszki w leczeniu bólu głowy, uczucia zatkanego nosa czy bólu zęba. Z czarnuszką spotykamy się również w pracach ojców medycyny i farmacji: Hipokratesa, Pliniusza, Galena, Avicenny, Dioskorydesa. W Polsce pisali o niej: Marcin z Urzędowa, Syreniusz i ksiądz Kluk. W medycynie tradycyjnej na subkontynencie indyjskim do tej pory stosowana jest m.in. w leczeniu astmy.

Współczesna nauka prowadzi liczne badania nad tą starożytną rośliną. Istnieje wiele doniesień wykazujących działanie przeciwzapalne i antyalergiczne czarnuszki, np. w katarze siennym. Przeprowadzono kilka badań klinicznych tego surowca. Okazało się, że czarnuszka może z powodzeniem zastąpić leki przeciwalergiczne i dodatkowo nie ma działań ubocznych. Udowodniono to w badaniu naukowym porównującym czarnuszkę z typowym lekiem na katar sienny – cetyryzyną.

Inni naukowcy dowiedli, że w wyniku leczenia olejem z czarnuszki istotnie poprawiały się kliniczne objawy choroby. U 80% dzieci zmniejszał się katar sienny oraz złagodzeniu ulegały objawy astmy. Obserwacje pacjentów w naszym Centrum Ziołolecznictwa Ojca Grzegorza, pokrywają się w pełni z zaprezentowanymi badaniami. Stosowanie tego surowca zielarskiego może być bardzo korzystne, a nasiona czarnuszki to ciekawa i bezpieczna alternatywa standardowego leczenia, zwłaszcza lżejszych przypadków alergii, astmy, a także innych rodzajów uczuleń. Do tej pory nie spotkaliśmy się z surowcem zielarskim o tak silnym przeciwalergicznym działaniu i skuteczności w katarze siennym, astmie i innych rodzajach alergii.

Działanie przeciwzapalne oleju z N. sativa było porównywalne z aspiryną w dawce 100 mg/kg masy ciała. Badania na zwierzętach wykazały, że składniki oleju z czarnuszki, hamowały uwalnianie histaminy, czyli działały jak stosowane powszechnie w alergii leki przeciwhistaminowe. Olejek eteryczny hamował także kurczliwość mięśni tchawicy i jelit. Składnik oleju z nasion czarnuszki – tymochinon podawany zwierzętom laboratoryjnym łagodził reakcję zapalną w drogach oddechowych.

Olej z czarnuszki, przyczynia się do eliminacji z organizmu tasiemców, tak wynika z badań przeprowadzonych na dzieciach. Nasiona czarnuszki pomocne są w zwalczaniu zakażenia owsikami, gdyż niszczą zarówno dorosłe pasożyty jak też ich jaja – dowiedli tego tureccy uczeni w 2005 roku. Z kolei naukowcy egipscy, w tym samym roku, wykryli w badaniach na zwierzętach, że olej z czarnuszki działa silniej nawet od oleju z czosnku. Efekt ten wykazano w eksperymentach przeprowadzonych na wyjątkowo groźnym pasożycie, jakim jest włosień kręty.

Przedstawiciele prestiżowego Uniwersytetu Thomasa Jeffersona w USA, na konferencji amerykańskiego stowarzyszenia na rzecz walki z rakiem, przedstawili efekty swych badań nad wpływem czarnuszki siewnej na raka trzustki u myszy.

Stwierdzili oni w 67% przypadków guzów nowotworowych ich wyraźne zmniejszenie. Rak trzustki jest czwartą najczęstszą przyczyną śmierci na raka w Stanach Zjednoczonych (około 32.000 zgonów rocznie). Należy także dodać, że czarnuszka dodatkowo łagodzi stan zapalny trzustki.

Istnieją doniesienia o pozytywnym efekcie stosowania czarnuszki siewnej w raku jelita u zwierząt laboratoryjnych. Mechanizm działania przeciwnowotworowego N. sativa polegać może na hamowaniu syntezy kwasów nukleinowych, wpływie na cykl komórkowy, hamowaniu angiogenezy, immunostymulacji, a także na wywoływaniu obumierania (apoptozy) komórek nowotworowych oraz na działaniu przeciwutleniającym.

Badania wyciągu z N. sativa, a także tymochinonu i ditymochinonu wykazały ich cytotoksyczność przeciw licznym nowotworom: guzowi puchlinowemu Ehrlicha, chłoniakowi puchlinowemu Daltona, mięsakowi 180, gruczolakorakowi trzustki, mięsakowi macicy i komórkom białaczkowym. Komórki zawarte w oleju z czarnuszki, które charakteryzuje wielolekowa odporność, okazały się bardziej wrażliwe na tymochinon i ditymochinon niż na popularny lek przeciwnowotworowy – etopozyd.

Mechanizm działania przeciwcukrzycowego polega na: obniżeniu stresu oksydacyjnego i utrzymaniu integralności komórek trzustkowych, korzystnym wpływie na regenerację i proliferację komórek β wysp Langerhansa, a także na usprawnianiu obwodowego metabolizmu glukozy i zwiększaniu sekrecji insuliny lub zmniejszeniu wchłaniania glukozy. W jelitach olej zawierający tymochinon powodował obniżenie poziomu glukozy i wzrost wydzielania insuliny.

W badaniach na zwierzętach stwierdzono, że olej z N. sativa wywoływał biochemiczną oraz morfologiczną poprawę w nerwach kulszowych uszkodzonych przez cukrzycę. Może mieć to zastosowanie w łagodzeniu neuropatii cukrzycowych.

Nasiona i olej zawierający tymochinon wykazywały działanie ochronne na błonę śluzową żołądka w uszkodzeniach wywołanych działaniem etanolu. Z obserwacji Centrum Ziołolecznictwa Ojca Grzegorza wynika, że stosowanie kapsułek zawierających olej z czarnuszki, przynosi ulgę także w objawach refluksu żołądkowoprzełykowego.

Olej z czarnuszki i jego składniki oraz ekstrakt z N. sativa wykazywały działanie antyoksydacyjne. Z tej aktywności wynika m. in. działanie ochronne, nastawione przeciw zmianom miąższu wątroby i nerek wywoływanych różnymi toksynami.

Olejek eteryczny hamował wzrost bakterii patogennych, szczególnie Gram-dodatnich.

Olejek hamował też wzrost 37 drobnoustrojów pasożytujących w jelitach, głównie: Shigella dysenteriae, Shigella flexneri, S. sonnei, S. boydii. Jego składnik tymochinon wykazywał silne właściwości przeciwgrzybicze.

Olej podany myszom zainfekowanym cytomegalowirusem mysim hamował replikację wirusa w śledzionie i wątrobie. Obserwowano wzrost poziomu γ-interferonu, limfocytów pomocniczych T oraz liczby makrofagów. Po 10 dniach leczenia obecność wirusa była niewykrywalna w śledzionie i wątrobie, co odróżniało tę grupę od grupy kontrolnej z trwającą infekcją. Fakt ten prorokuje skuteczność czarnuszki w infekcjach wirusowych, także innego pochodzenia.

W celu określenia efektów działania nasion i oleju z nasion N. sativa wykonano dwa badania krzyżowe na grupie kobiet, wolontariuszek w wieku około 22 lat.

W rezultacie stwierdzono, że rozdrobnione nasiona, a także olej powodują istotne obniżenie poziomu glukozy, prolaktyny, triglicerydów i cholesterolu. Rozdrobnione nasiona powodują wzrost krwinek białych oraz tak, jak w przypadku oleju, wzrost poziomu hemoglobiny.

Olej z nasion czarnuszki poddano badaniom nad ostrą i przewlekłą toksycznością. Wykazały one niską toksyczność oleju. Przy przewlekłym stosowaniu przez 12 tygodni, nie obserwowano zmian w poziomie enzymów wątrobowych: ALAT i AspAT i GGT oraz zmian w sercu, wątrobie, nerkach, trzustce (ocena histopatologiczna).

Inne wyniki uzyskiwano przy podawaniu wyciągów wodnych: poziom ALAT i GGT w surowicy wzrastał, ale AspAT i ALP się nie zmieniały. Nie obserwowano też zmian histopatologicznych w komórkach wątroby. Niska toksyczność oleju wskazuje na duży margines bezpieczeństwa dawek terapeutycznych. W dawce 40 mg/kg olej był dobrze tolerowany przez dorosłych i dzieci.

W wyższych dawkach u dzieci wystąpiły dolegliwości żołądkowo-jelitowe, które można złagodzić, podając kapsułki po jedzeniu. O tym, że jest to bezpieczny surowiec zielarski, świadczy fakt, że jest spożywany jako przyprawa od kilku tysięcy lat. Z badań wynika, że olej może być doskonałą alternatywą dla leków syntetycznych w leczeniu alergii, zwłaszcza kataru siennego, astmy, alergii pokarmowych, a także alergicznych objawów skórnych.

Informacje zawarte w artykule świadczą o tym, że czarnuszką można suplementować dietę w chorobach nowotworowych, chorobach przewodu pokarmowego, w infekcjach bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych, a nawet w przypadku pasożytów jelitowych.

Należy pamiętać, aby indywidualnie decyzje terapeutyczne konsultować ze swoim lekarzem.