Dereń jadalny

Gdy ludzie coraz częściej sięgają po gotowe, apteczne suplementy diety, mało kto wie o dobroczynnym działaniu tej rośliny. Dereń znalazł zastosowanie w medycynie naturalnej m.in. jako środek skutecznie zapobiegający i leczący anemię. Współczesna fi toterapia poleca stosowanie tych owoców także w dolegliwościach żołądkowych.

Dereń najczęściej rośnie w lasach, na polach, leśnych polanach i zaroślach jako krzew lub niewielkie drzewo. Jego czerwone, lekko wydłużone owoce charakteryzują się cierpkim smakiem, który najczęściej porównywany jest do pośredniego między żurawiną a wiśnią. Można je długo zbierać, bo już od lipca aż do końca października. Należy jednak pamiętać, że owoce derenia mają podstawową wadę, mianowicie stosunkowo duże pestki przy małej ilości miąższu, w związku z tym ich usuwanie bywa kłopotliwe. Chcąc je wydrylować, najlepiej jest lekko naciąć owoce i po prostu wycisnąć z nich pestki. Co ważne, nie należy ich spożywać, bo może to skutkować poważnymi problemami z defekacją. Przed wykonaniem słynnej nalewki (dereniówki), syropu lub przed zasuszeniem owoców, najlepiej dokładnie usunąć pestki. Nigdy nie należy pozbywać się skórki, ponieważ jest to jeden z najcenniejszych składników. Owoce derenia można z powodzeniem mrozić i w okresie osłabienia organizmu przyrządzić z nich świeży sok lub konfi turę. Suszone można z kolei dodawać do herbaty – tak przygotowany napój doskonale wspiera układ immunologiczny. Po owoc ten warto sięgnąć również w przypadku niestrawności. Owoce derenia jadalnego najsmaczniejsze są po lekkim przemrożeniu, można spożywać je na surowo lub urozmaicić swoją kuchnię i z powodzeniem wykorzystać np. do sosów (doskonale komponują się z dziczyzną), dżemów, konfi tur, syropów, soków, likierów i nalewek. Dereń jadalny jest rośliną wyróżniającą się bogatą zawartością witamin i minerałów. Wykazuje liczne właściwości lecznicze i korzystnie wpływa na zdrowie, dzięki czemu jest szeroko wykorzystywany w medycynie naturalnej.

Najcenniejsze są owoce derenia, które zawierają wiele pierwiastków mineralnych, przede wszystkim łatwo przyswajalnych: żelaza, potasu, wapnia, fosforu, magnezu, cynku, miedzi i manganu. Znajdziemy w nich również całe bogactwo beta-karotenu, fl awonoidów, kwasów organicznych (między innymi jabłkowy i chinowy), pektyn i garbników. Są również niezwykle bogatym źródłem witaminy C (średnio 100-200 mg w 100 g), a także cennych witamin P i A. Czerwone odmiany derenia są źródłem antocyjanów, czyli przeciwutleniaczy, należących do grupy związków fl awonowych i barwników, których zawartość może wynieść nawet ponad 900 mg na 100 g owocu, przy czym w skórce jest ich aż 4,5-krotnie więcej niż w miąższu.

Owoce derenia są prawdziwie niezastąpioną skarbnicą żelaza – pierwiastka, który jest jednym z podstawowych składników hemoglobiny, zawartej w erytrocytach. Ich głównym zadaniem jest transport tlenu do wszystkich komórek ciała. Niedobór żelaza zwykle skutkuje groźną anemią, która zwana jest również niedokrwistością. To nie wszystko, ponieważ przy niedoborze żelaza proces dotleniania komórek, a co za tym idzie tkanek i narządów, nie przebiega prawidłowo i pojawiają się objawy ogólnoustrojowe takie jak: osłabienie, bladość skóry, łamliwość włosów, zajady w kącikach ust, bóle głowy, bezsenność. Dzięki działaniu krwiotwórczemu owoce derenia są szczególnie polecane kobietom, które zmagają się ze zbyt obfi tymi miesiączkami.

W medycynie naturalnej dereń, dzięki wyjątkowo wysokiej zawartości kwasów organicznych, fi toncydów i innych aktywnych związków, jest często stosowany w dolegliwościach żołądkowych, gdyż wykazuje wyraźne działanie przeciwzapalne i ściągające. Ponadto, dzięki wysokiej zawartości garbników, ma udowodnione właściwości zapierające i jest z powodzeniem stosowany, zarówno w formie wywaru, jak i świeżego soku, przy biegunkach i kolkach żołądkowych. Dereń jadalny doskonale sprawdzi się przy niewłaściwej przemianie materii. Jest polecany zwłaszcza osobom zmagającym się z nadwagą i otyłością, ponieważ doskonale reguluje metabolizm.

Dereń działa również moczopędnie. Wyraźnie zwiększa wydalanie z organizmu wody i sodu z moczem, a także działa przeciwzapalnie. W związku z tym współczesna fi toterapia często poleca stosowanie jego owoców pomocniczo w leczeniu chorób nerek i dróg moczowych, aby poprawić ich funkcjonowanie. To działanie jest nieocenione także w przypadku naturalnego regulowania ciśnienia, a także walki z opuchlizną spowodowaną zatrzymywaniem się wody w organizmie. Naturalne działanie moczopędne to także sposób na walkę z cellulitem wodnym. Regularne spożywanie tych owoców będzie więc doskonałym sposobem na utrzymanie gładkiej i jędrnej skóry, co docenią w szczególności panie, zmagające się z tą uciążliwą i mało estetyczną przypadłością.

W medycynie ludowej szczególne uznanie zdobyła nalewka z owoców lub kwiatów derenia jadalnego tzw. dereniówka. Znalazła ona powszechne zastosowanie jako skuteczny środek przeciwgorączkowy, na przeziębienie i podniesienie odporności organizmu. Słynna dereniówka jest traktowana także jako skuteczny lek na podagrę (czyli dnę moczanową lub artretyzm). W medycynie niekonwencjonalnej okłady na czoło z wywaru z owoców derenia są stosowane w celu łagodzenia migren, a kąpiel z dodatkiem wywaru z kory i liści, aby przynieść ulgę w bólach reumatycznych i artretyzmie (a więc właśnie wspomnianej już podagrze). Natomiast w stomatologii gałązki z derenia wykorzystywane są jako skuteczny środek do czyszczenia zębów. Współczesne badania naukowe dowiodły także, że antocyjany zawarte w owocach derenia jadalnego wykazują wyraźne działanie przeciwnowotworowe, a ponadto skutecznie zapobiegają rozwojowi stanów zapalnych w organizmie.

Miłośnicy medycyny niekonwencjonalnej utrzymują też, że okłady z wywaru z owoców derenia zwalczają migrenę i bóle reumatyczne. Trzeba jednak uważać – dereń jadalny spożywany w zbyt dużych ilościach, przekłada się na wzrost wydzielania insuliny, dlatego od jego stosowania powinni powstrzymać się pacjenci, u których kontrolowanie poziomu cukru sprawia problem.

Dereń jadalny to także doskonałe wsparcie organizmu w innych stanach chorobowych. Przykładem może być przeziębienie – owoce derenia jadalnego zawierają duże ilości witaminy C, dlatego preparaty z jego zawartością to doskonała opcja na wzmocnienie odporności w okresie najwyższej zachorowalności szczególnie jesienią i zimą. To nie wszystko – dereń jadalny ma także właściwości przeciwzapalne i zapierające – doskonale sprawdzi się w zwalczaniu biegunek i regulacji pracy układu trawiennego. Dereń reguluje też pracę nerek dzięki temu, że działa moczopędnie, zwiększa wydalanie wody i sodu z organizmu, i pomaga leczyć infekcje układu moczowego.

Ponadto wykazano, że dereń wpływa na wzrost wydzielania insuliny. Z tego powodu w sposób szczególny powinien przykuć uwagę osób chorujących na cukrzycę i zmagających się z insulinoopornością. Odpowiednia praca trzustki i prawidłowe wydzielanie insuliny to niezbędne elementy, które pozwalają zachować organizm w maksymalnie dobrym stanie.