Leczenie żywieniowe w zespole jelita drażliwego

Jest to zaburzenie charakteryzujące się przede wszystkim bólem lub dyskomfortem w jamie brzusznej, zwłaszcza w trakcie wypróżniania oraz zmianą ich rytmu (występują naprzemiennie zaparcia lub biegunki).

Prawidłowy rytm wypróżnień zależy od wielu czynników, m.in. temperatury, poziomu aktywności fizycznej, indywidualnych cech osobniczych oraz diety, która w tym przypadku odgrywa bardzo ważną rolę. Oprócz zmiany rytmu wypróżnień oraz bólu w okolicach jamy brzusznej osoby dotknięte tą chorobą borykają się z dodatkowymi objawami niezwiązanymi z przewodem pokarmowym. Można tu wymienić np. zaburzenia nastroju, depresję, niedobory pokarmowe, niedokrwistość, osłabienie czy zwiększoną drażliwość.

Istnieje wiele przyczyn, które prowadzą do rozwoju ZJN i są one bardzo trudne do zidentyfikowania. Przyjmuje się jednak, że ważną rolę w rozwoju tej choroby odgrywa zaburzenie funkcjonowania połączeń na osi mózg- jelito. Dysfunkcja ta w konsekwencji doprowadza do zaburzeń motoryki jelit. Ważna jest tutaj także zmieniona reaktywność układu immunologicznego błony śluzowej przewodu pokarmowego. Ostatnio zwraca się także uwagę na nietolerancję, alergię pokarmową i niedobory dietetyczne (niedostateczna podaż błonnika).

1. Postać zaparciowa - wypróżnienie występuje rzadziej niż 3 razy w tygodniu. Stolec jest twardy, trudny do wydalenia. Wypróżnianie może być bolesne. Czasem pojawiają się dodatkowe objawy, takie jak nudności, zgaga, uczucie przelewania w jamie brzusznej.
2. Postać biegunkowa - tu charakterystyczne jest oddawanie wodnistego lub luźnego stolca częściej niż 3 razy na dobę. W tym przypadku dominuje nagła potrzeba wypróżnienia zaraz po wstaniu z łóżka lub po posiłku.
3. Postać mieszana - charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem zaparć i biegunek.

Właściwe odżywianie w zespole jelita drażliwego jest bardzo ważne dla osoby, która boryka się z tą dolegliwością. Dostosowanie sposobu żywienia odgrywa istotną rolę w całym procesie leczniczym. Dla każdego pacjenta ustala się ją indywidualnie, w zależności od występujących objawów. W zdecydowanej większości przypadków konieczna jest zmiana nawyków żywieniowych czy wprowadzenie modyfikacji w dotychczasowej diecie. W efekcie dolegliwości pacjenta zmniejszają się lub są całkowicie eliminowane. U osoby z ZJN korzystne może być ograniczenie spożycia tłustych mięs i wędlin. Ograniczenie tłustych potraw należy zastosować, jeżeli ból brzucha powstaje zaraz po spożyciu posiłku. Jednocześnie trzeba zwiększyć ilość spożywanego białka. Należy unikać ciężkostrawnych tłuszczów zwierzęcych, głównie smażonych, które mogą nasilać występujące dolegliwości. Zaleca się także ograniczenie spożycia produktów wzdymających, np. groch, fasola, bób, kapusta, cebula, czosnek. W zespole jelita drażliwego niewskazane jest także przyjmowanie dużej ilości warzyw i owoców, ze względu na obecność drażniących cukrów (np. fruktoza) oraz niestrawionych oligosacharydów (np. rafinoza), mogą nasilać wzdęcia brzucha. Konieczne jest też unikanie produktów zawierających sorbitol (napoje gazowane, gumy do żucia, słodycze), ponieważ działa on drażniąco na śluzówkę jelita. W przypadku znacznego nasilenia dolegliwości głównie w postaci biegunkowej zaleca się też modyfikacje sposobu przygotowywania potraw. Najlepiej przyrządzać posiłki metodą gotowania na parze, duszenia oraz pieczenia w foli.