Maca i siła

Dziś maca znajduje się w wykazie FAO (Międzynarodowa Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa), jako naturalny środek o wysokiej wartości odżywczej, zalecana w miejsce żywności przetworzonej, mającej negatywny wpływ na organizm ludzki.

Maca to roślina o właściwościach adaptogennych – jej działanie dostosowuje się do indywidualnych potrzeb każdego organizmu w zależności od wieku oraz płci. Jak wykazują badania, stałe zażywanie macy pomaga w leczeniu schorzeń polegających na osłabieniu organu, np. wzroku czy powolnej utraty słuchu, wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, stanowi dobrą alternatywę dla hormonalnej terapii zastępczej, stymuluje spalanie tkanki tłuszczowej, przeciwdziała bezsenności i lękowi, wykazuje działanie antydepresyjne, niweluje skutki związane z zespołem przewlekłego zmęczenia takie jak nieregularne miesiączki, zaburzenia hormonalne powstałe w wyniku menopauzy i andropauzy, w okresie menopauzy wspomaga leczenie osteoporozy, wywiera korzystny wpływ na funkcje rozrodcze organizmu, potencję i płodność, jako środek energetyzujący wspomaga budowę i wytrzymałość masy mięśniowej, poprawia pamięć i zdolność przyswajania wiedzy. Maca polecana jest szczególnie osobom prowadzącym aktywny tryb życia, wymagający intensywnego wysiłku umysłowego i fi zycznego, jako środek immunostymulujący; w stanach osłabienia organizmu, rekonwalescencji, wycieńczenia, niedożywienia, w okresie wzrostu oraz w celu łagodzenia objawów starzenia się. W wielu szpitalach aplikuje się ją chorym na AIDS jako środek przeciw ogólnemu wyniszczeniu organizmu.

Świeże korzenie macy zawierają ok. 80% wody, wysuszone już tylko ok. 10%. W skład pozostałej masy wchodzą białka z zestawem cennych aminokwasów, sole mineralne, witaminy oraz sterole (sitosterol, kampesterol, ergosterol). Wśród makro- i mikropierwiastków występują wapń, żelazo, miedź, cynk, mangan, potas i sód oraz jod. W 100 g suchej masy jest 2050 mg potasu, 150 mg wapnia, 16,6 mg żelaza, 16,6 mg cynku i 5,9 mg miedzi. W korzeniu maki jest więcej żelaza i wapnia niż w ziemniaku. Maca może być źródłem witamin z grupy B (B1, B2 i B6), witaminy A, C i E. Bioaktywnymi związkami są też makamidy, glukozynolaty i ich pochodne: izotiocyjaniany. Związki te zawierają siarkę i mogą zmniejszać liczbę przedrakowych zmian w przewodzie pokarmowym.

Białko macy zawiera niezbędne aminokwasy o rozgałęzionych łańcuchach BCAA: leucynę, izoleucynę i walinę, które poleca się sportowcom – są one potrzebne do odbudowy mięśni po treningu. Naukowcy potwierdzają, że obecność steroli, których działanie jest częściowo podobne do działania sterydów anabolicznych, uzasadnia stosowanie macy w celu zwiększania masy mięśniowej u sportowców czy kulturystów. W mace znajdują się: kwas glutaminowy (156,5 mg), arginina (99,4 mg), kwas asparginowy (91,7 mg), leucyna (91,0 mg). Ilości tych aminokwasów zostały podane w mg/g białka. Są także: fenyloalanina, lizyna, glicyna, alanina, walina, izoleucyna, seryna, treonina, tyrozyna, metionina, histidyna, hydroksyprolina i prolina. Cennym aminokwasem jest L-arginina (z niej powstaje NO), która korzystnie wpływa na pracę układu krążenia, wydzielanie hormonów przez przysadkę i na redukcję tkanki tłuszczowej.

Maca wykazuje działanie wzmacniające organizm, zwłaszcza w stanach osłabienia, wycieńczenia i niedożywienia organizmu lub w czasie rekonwalescencji oraz w okresie wzrostu, ciąży i laktacji. Jest uważana również za roślinę poprawiającą pamięć i zdolność przyswajania wiedzy. Dodaje energii i stymuluje nasz organizm. Roślina ta ma w składzie substancje zbliżone działaniem do ludzkich hormonów, przez co naturalnie stabilizuje ich poziom. Maca bardzo różni się od innych substancji energetyzujących. Nie zawiera kofeiny, dzięki czemu nie powoduje gonitwy myśli i ogólnego rozbicia myślowego. Nadmiar kofeiny osłabia koncentrację i powoduje trudności z zaśnięciem, bezsenność, drażliwość, niepokój, a nawet lęk czy drżenie mięśniowe. Korzeń macy, podobnie jak korzeń żeń-szenia, jest również adaptogenem. Adaptogeny to substancje roślinne zwiększające zdolności przystosowawcze organizmu poprzez wzmocnienie jego odpowiedzi na czynniki stresujące pochodzenia biologicznego, fi zycznego oraz chemicznego. Ich działanie dostosowuje się do indywidualnych potrzeb każdego organizmu w zależności od wieku oraz płci osoby, która ją stosuje. W 2014 roku zespół hiszpańsko-peruwiańskich badaczy poddał ekstrakt metanolowy z macy badaniom aktywności przeciwwirusowej. Na podstawie wyników badań in vitro autorzy stwierdzają, iż ekstrakt macy wykazuje aktywność w walce z wirusami grypy ludzkiej. Wpływ macy na utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi jest związany z zawartymi w niej sterolami. Sterole roślinne zmniejszają wchłanianie cholesterolu w jelicie cienkim i wspomagają jego usuwanie z organizmu. Znajduje także zastosowanie jako środek immunostymulujący, wspomagający leczenie gruźlicy i raka żołądka. Macę zaleca się jako środek wzmacniający u starszych ludzi oraz wspomagający gojenie ran.

Badano właściwości macy, podając ją również w połączeniu z innymi surowcami roślinnymi, takimi jak vilcacora czy ostropest. Jedno z badań prowadzone było na grupie 95 osób chorych na artretyzm. Grupie 45 osób podawano siarczan glukozaminy w dawce 15 g na dzień, natomiast pozostałym osobom preparat będący mieszanką ekstraktu z vilcacory (Uncaria guianensis) w ilości 0,3 g i ekstraktu z maki (Lepidium meyenii) w ilości 15 g. W obu grupach odnotowano zmniejszenie odczuwanego bólu oraz sztywności stawów. Uważa się, iż połączenie tych dwóch surowców naturalnych stanowić może obiecującą alternatywę w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów.

Inkowie uważali macę za afrodyzjak, używano jej w celu poprawienia płodności zwierząt w wysokogórskich hodowlach. Gdy liczba koni konkwistadorów zaczęła maleć, bo zwierzęta przestały się rozmnażać na wysokości 4000 m n.p.m., Inkowie podpowiedzieli Hiszpanom, by do paszy dla koni dodali macę. Maca zadziałała i w stadninie pojawiły się źrebaki. Korzeń macy zwiększa popęd płciowy u mężczyzn (nie wpływając jednak na poziom hormonów płciowych we krwi) i ułatwia erekcję. Poza tym poprawia produkcję spermy oraz ruchliwość plemników. Tym samym wywiera pozytywny wpływ na płodność. Jak wynika ze wstępnych badań, korzeń macy wpływa na utrzymanie właściwej sprawności seksualnej m.in. dzięki temu, że jest bogatym źródłem białka, a mężczyźni aktywni seksualnie wymagają odpowiednio zwiększonej podaży białka, szczególnie zaś argininy, która stanowi główny składnik (80 proc.) białka płynu nasiennego. Poza tym arginina odpowiada m.in. za dopływ krwi do męskich i żeńskich organów płciowych i może podnosić ruchliwość i liczbę plemników, przyczyniając się do zwalczania problemów bezpłodności. W 2003 roku opublikowano badania, które przeprowadzono na grupie osób pomiędzy 21 a 56 rokiem życia, podawano im przez dwanaście tygodni od 15 do 30 g macy na dobę. Wykazano korzystny wpływ macy na kobiety w okresie menopauzy, obserwowano wzrost energii, ale też zwiększone libido. Amerykańscy lekarze holistycznej medycyny sugerują włączenie macy do diety, zamiast stosowania hormonalnej terapii zastępczej.

Należy jednak zaznaczyć, że dotychczasowe badania nie wskazują jednoznacznie, że maca jest afrodyzjakiem. Poprawa funkcji seksualnych być może jest związana z polepszeniem ogólnego stanu zdrowia, wynikającym z przyjmowania macy.

Dla konsumentów macy istotne są ewentualne niekorzystne efekty jej stosowania. Problemy zdrowotne występowały u pacjentów, którzy razem z macą stosowali jednocześnie duże ilości produktów odchudzających. W badaniach klinicznych, w których podawano różne dawki, obserwowano dolegliwości takie jak mdłości, reakcje skórne, pocenie się, biegunka, niepokój czy bezsenność. Macę można uznać za bezpieczny składnik żywności, potrzebny nie tylko w warunkach wysokogórskich. Może być przydatna ludziom żyjącym intensywnie i ciężko pracującym na całym świecie. Zalecana dzienna dawka proszku to nie więcej niż 2 łyżeczki.