Niniejszy artykuł poświęcony jest zjawisku krzywdzenia dziecka i dotyczy sfery intymności, seksualności, cielesności młodego człowieka, a której naruszanie wywołać może (czy wywoła, zależy od wielu czynników) negatywne skutki, włącznie z poważnymi zaburzeniami emocjonalnymi i psychicznymi. Skutki te mogą objawiać się w aktualnym życiu dziecka, ale i przyszłości, niejednokrotnie kładąc się cieniem na całe życie tej osoby.
Swoją wiedzę opieram nie tylko na literaturze fachowej z dziedziny psychologii, seksuologii, ale i wieloletniej praktyce pracy z pacjentami cierpiącymi na różne zaburzenia, zgłaszającymi różnorodne dolegliwości czy trudności (np. w relacjach już w życiu dorosłym), a które są następstwem doświadczonej w dzieciństwie przemocy seksualnej.
Jak należy rozumieć wykorzystanie seksualne dziecka? Według Światowej Organizacji Zdrowia wykorzystanie seksualne, to „włączenie go w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi, lub obyczajowymi danego społeczeństwa”.
Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby. Sprawcą wykorzystania seksualnego dziecka może być osoba dorosła, ale i inne dziecko, jeżeli te osoby pozostają w relacji opieki, zależności, władzy ze względu na różnicę wieku czy stopień rozwoju. Przemoc owa może polegać na namawianiu lub zmuszaniu dziecka do udziału w prawnie zabronionych czynnościach seksualnych, a także wykorzystaniu dziecka do prostytucji lub innych praktyk prawnie zabronionych o charakterze seksualnym, czy do produkcji materiałów/przedstawień o charakterze pornograficznym. Sprawcą wykorzystania dziecka może być osoba obca, ale także ktoś z rodziny (wykorzystanie kazirodcze).
Część objawów, które mogą świadczyć o tym, że dziecko doświadczyło/doświadcza przemocy seksualnej, można zbagatelizować lub nie mając wiedzy, nie łączyć z krzywdą zaznaną w sferze seksualnej.
Będą to np.
- zaburzenia zachowania (nadpobudliwość ruchowa, zachowania regresywne nieadekwatne do wieku czy fazy rozwoju dziecka, izolacja od niektórych osób z otoczenia, zachowania przestępcze, zachowania autodestrukcyjne: samookaleczanie, próby odebrania sobie życia, zaburzenia odżywiania, prostytucja dziecięca, sięganie po środki odurzające);
- problemy szkolne (problemy z koncentracją uwagi, zapamiętywaniem, nagłe obniżenie wyników w nauce, niechęć do udziału w zajęciach WF, problemy w kontaktach z rówieśnikami);
- objawy nerwicowe (problemy ze snem, lęki, moczenie, zanieczyszczanie się kałem, obgryzanie paznokci, wyrywanie włosów, inne czynności natrętne);
- niespecyficzne objawy somatyczne (bóle brzucha, bóle głowy, nudności/ wymioty, zaburzenia miesiączkowania, bóle tzw. wędrujące, zapalenia/infekcje dróg moczowo — płciowych, choroby o trudnej do ustalenia etiologii);
- problemy emocjonalne (nasilone poczucie winy, towarzyszące dziecku poczucie bycia złym, nieadekwatne poczucie wstydu, zachowanie sugerujące, że dziecko skrywa jakąś tajemnicę, zachowania/wypowiedzi dziecka sugerujące lub wprost wyrażające, że czuje się ono inne, gorsze, negatywny stosunek do własnego ciała /wstręt, poczucie zbrukania/, niska samoocena, obniżony nastrój);
- erotyzacja zachowania, którą łatwiej kojarzyć z doznaniem przemocy seksualnej będzie się przejawiać w: prowokacyjnych/ uwodzicielskich zachowaniach, nasilonej/nieadekwatnej do fazy rozwojowej masturbacji dziecięcej, twórczości, w której podkreślane są treści erotyczne/seksualne, zmuszaniu/namawianiu innych dzieci do aktywności seksualnej, języku dotyczącym sfery seksualnej nieadekwatnym do poziomu rozwoju dziecka, wczesnej/ częstej aktywności seksualnej.
Objawy niepozostawiające wątpliwości czy dziecko doświadczyło wykorzystania seksualnego, to tzw. objawy specyficzne i urazy ciała (ciąża, obecność plemników w otworach ciała dziecka, choroby przenoszone drogą płciową, urazy zewnętrznych narządów płciowych, urazy pochwy/przerwanie błony dziewiczej, urazy odbytu/ około odbytnicze).
Dla części osób czytających ten artykuł może to być trudna treść, opis zachowań sprawcy (formy przemocy przedstawię możliwie ogólnie z uwagi na różną wrażliwość i wiek czytającego niniejsze czasopismo; osoby zainteresowane tematyką odsyłam do literatury fachowej z dziedziny seksuologii dotyczącej przemocy seksualnej), jednak chcę podkreślić, że krzywda dziecka bywa niejednokrotnie tak dojmująca, a cierpienie tak głębokie, że nie możemy jako społeczeństwo być obojętnymi. Naszym obowiązkiem jako dorosłych jest zdecydowane chronienie dziecka. Osobą odpowiedzialną zawsze jest dorosły. I ten, który wykorzystuje i ten, który wie/ podejrzewa, a nie reaguje!
Dla zobrazowania typów przemocy seksualnej wobec dziecka posłużę się podziałem dokonanym w latach 80. dwudziestego wieku przez Kathleen Faller. Przemoc owa może przejawiać się w zachowaniach bez kontaktu fizycznego (rozmowy o treści seksualnej, pokazywanie narządów płciowych, czy czynności seksualnych, oglądactwo), może to być pobudzanie intymnych części ciała dziecka (dotykanie, całowanie, ocieractwo, ręczne pobudzanie narządów płciowych dziecka), kontakty oralno-genitalne, stosunki udowe, penetracja seksualna, seksualne wyzyskiwanie dzieci (pornografia z udziałem dzieci, wykorzystywanie dzieci do prostytucji), przemoc seksualna wobec dzieci połączona z innymi formami przemocy (np. odurzanie alkoholem, narkotykami, etc.).
W kolejnym artykule przedstawię zjawisko powstawania traumy w związku z doznaną przemocą seksualną, wyjaśnię, dlaczego dziecko nie mówi o tym, czego doświadcza, dlaczego nie zwraca się po pomoc i przedstawię skutki wykorzystania seksualnego.
Więcej wiedzy na temat zdrowia zdobędziesz na konferencji pt. Czego Ci lekarz nie powie
Te artykuły zyskują na popularności
Więcej wiedzy na temat zdrowia zdobędziesz na konferencji Czego Ci lekarz nie powie.
