Rola żywienia w chorobie Hashimoto

Ciężko jest stwierdzić, dlaczego tak się dzieje, gdyż wynika to ze złożoności procesów wywołujących choroby o podłożu autoimmunologicznym.

Metod leczenia tego stanu jest kilka. W grę zazwyczaj wchodzi farmakologia uzupełniająca braki w poziomie hormonów. Jednak coraz częściej mówi się o roli żywienia wobec niedoczynności tarczycy.

Tarczyca to narząd produkujący trzy hormony: kalcytoninę, tyroksynę i trójjodotyroninę. Wszystkie one biorą udział w regulowaniu procesów metabolicznych. Niedostateczny poziom wydzielania hormonów powoduje często: szybkie przybieranie na wadze, uczucie osłabienia, upośledzenie rozwoju fizycznego, itp.. Najczęściej zauważalnym defektem działania organizmu jest niekontrolowane tycie, pomimo braku zmian w nawykach żywieniowych.

Stąd coraz częściej mówi się o kluczowej roli specjalistycznego modelu żywienia w chorobie Hashimoto.

1. Racja pokarmowa powinna być uboga w tłuszcz. Szczególnie, jeśli chodzi o nasycone kwasy tłuszczowe, kwasy o izomerii trans (margaryny, wyroby ciastkarskie) i cholesterol. Z tym ostatnim zdania w środowisku medycznym są podzielone, jednak przy zaburzeniach pracy tarczycy często zauważa się podniesione poziomy cholesterolu we krwi. Zaleca się włączenie do diety tłuszczów roślinnych, w tym oleje tłoczone na zimno: rzepakowy, lniany, krokoszowy, słonecznikowy, a także awokado, ryby, orzechy, nasiona roślin oleistych. Rozsądna racja pokarmowa, tzn. nieprzekraczająca dobowego zapotrzebowania na kalorie, a nawet wprowadzająca deficyt, powinna wspomóc walkę z nadmiernymi kilogramami.
2. Wykluczamy z diety fast food i cukry proste (słodycze, napoje gazowane, słodzone). Nadmiar cukrów prostych pogarsza odpowiedź immunologiczną. Wysoko-przetworzona żywność powinna być spożywana w minimalnej ilości. Przy niedoczynności często zauważa się zmniejszoną wrażliwość na insulinę, którą określa się mianem insulinooporności. Stąd w diecie powinno być jak najmniej cukrów prostych i wyrobów o wysokim indeksie glikemicznym.
3. W niedoczynności zaleca się dietę redukcyjną ,ze względu na obniżony metabolizm prowadzący często do nadmiernej masy ciała. Redukcji nie należy wprowadzać natychmiast, gdyż może to zniechęcić pacjenta do utrzymywania nowych nawyków żywieniowych. Na początku ważna jest zamiana artykułów spożywczych na te, które odżywią organizm (zdrowsze zamienniki).
4. Zaparcia to częsta przypadłość w chorobach tarczycy. Przy spowolnionej perystaltyce jelit kluczową funkcję odgrywa błonnik. Jego udział w diecie powinien pokrywać min. 30 g/dobę. Najlepiej osiągnąć to poprzez włączenie do diety produktów pełnoziarnistych i warzyw. Dostarczają one obu frakcji błonnika, których synergizm pracy wspomoże regularne wypróżnianie.

Co do ogólnych zaleceń, ciężko jest powiedzieć, który element jest najważniejszy. Podkreśla się zasadność zmiany nawyków żywieniowych wobec wielu płaszczyzn. Jednak, by efektywnie wspomóc pracę tarczycy, dietetyk powinien skupić się na kluczowych składnikach diety, do których zalicza się: jod, goitrogeny, żelazo, selen czy białko.

To składnik budujący hormony tarczycy (trójjodotyronina). Niedobór jodu w pożywieniu może przyczynić się do obniżonej syntezy hormonów. Jego udział w diecie uzupełniamy głównie poprzez spożycie soli jodowanej. Zabieg ten ma uzupełniać niedobory tego elementu, jednak uzupełnianie go poprzez nadmierną podaż soli nie jest korzystne. Może to wywołać inne objawy: nadciśnienie, zatrzymywanie wody, problemy z nerkami. Dobowe zapotrzebowanie na jod wynosi ok. 150 μg/dobę.

Stąd w diecie warto korzystać z ryb. Stanowią one dobre źródło jodu, a poza nim dostarczają zapasu tłuszczów z rodziny omega-3. Kwasy te wykazują działanie przeciwzapalne, co wobec stanu zapalnego tarczycy może przynieść korzystny efekt. Zaleca się spożywanie ok. 2 porcji ryb w tygodniu. Najlepiej makreli lub dorsza.

Żelazo to składnik enzymu umożliwiającego swobodną syntezę hormonów tarczycowych. Jego niedobór objawiać się będzie nieefektywną syntezą T3 z T4. W efekcie, przysadka mózgowa produkuje więcej TSH, tarczyca rośnie (wole tarczycowe), a w organizmie rozwija się niedoczynność.

W przypadku choroby Hashimoto zasadna jest podaż żelaza na odpowiednim poziomie. Mężczyźni - 10 mg/ dobę, kobiety - 18 mg/dobę. Dobrymi źródłami żelaza w diecie są: czerwone mięso, wątróbka, rośliny strączkowe, jaja, zielone warzywa. Należy pamiętać, że przyswajalność żelaza z produktów roślinnych jest mniejsza niż z produktów zwierzęcych.

Mikroelement ten warunkuje efektywny schemat przekształcania T4 (tyroksyny) w T3 (trójjodotyroninę). Selen zapobiega również stanom zapalnym, zatem jego udział w diecie osób z Hashimoto jest zauważalny na kilku płaszczyznach.

Dobowe zapotrzebowanie na selen wynosi 45-55 μg/dobę. Warto pamiętać, że jego skuteczne działanie zauważymy wyłącznie przy odpowiedniej podaży jodu w diecie, który stanowi składnik T3.

Najlepszym źródłem selenu są orzechy brazylijskie. Zawierają go aż 1917 μg/100 g produktu.

Są to substancje antyodżywcze, tj. zmniejszające wchłanianie składników odżywczych. Hamują przyswajanie jodu, którego niedobór prowadzi do obniżonej syntezy hormonów tarczycowych. Efekt ten potęguje obniżona podaż jodu, co prowadzi do zwiększonej syntezy TSH, a tym samym powstawania woli tarczycowych. W niedoczynności tarczycy sugeruje się wykluczenie źródeł goitrogenów, szczególnie zaś: soi, tofu, kapusty włoskiej, kalafiora, jarmużu i brukselki.

Niedoczynność przytarczyc prowadzi do spowolnionego metabolizmu, który w efekcie przynosi kilka kilogramów więcej. Chcąc poprawić przemianę materii warto zwrócić uwagę na odpowiednią podaż białka. Chodzi o spełnianie indywidualnego zapotrzebowania na ten składnik ze źródeł pełnowartościowych. Zaliczyć do nich możemy: jaja, chude mięso, produkty mleczne.

Przy Hashimoto wyroby wysokoprocentowe powinny pójść w odstawkę i to z trzech powodów. Są bardzo kaloryczne, tym samym nie wspomogą gubienia masy ciała. Stanowią „odżywkę” dla stanów zapalnych, predysponując (przy wysokim spożyciu) do stanów niedożywienia. Metabolizm alkoholu mocno obciąża pracę wątroby. Pogarsza się profil lipidowy pacjenta, który przy niedoczynności często jest zaburzony.

• Śniadanie: Owsianka na jogurcie naturalnym z bananem i orzechami laskowymi.
• II Śniadanie: Kanapka z pełnoziarnistego pieczywa z pastą z awokado i kiełbaską drobiową + ogórek kiszony.
• Obiad: Makaron z pastą paprykowo- pomidorową i gotowanym indykiem.
• Podwieczorek: Sok warzywno-owocowy.
• Kolacja: Zupa krem z pomidora z serem mozarella + grzanka z pieczywa graham.

Problem układania jadłospisów w chorobie Hashimoto nie dotyczy wykorzystania produktów wspomagających pracę tarczycy. Kłopot pojawia się przy współwystępowaniu różnorodnych dolegliwości dotykających organizm. Często są to: insulinooporność/cukrzyca, nadwaga, zaparcia, zaburzenia miesiączkowania, celiakia lub nietolerancje pokarmowe.

Samodzielne układanie jadłospisu na pierwszy rzut oka może wydawać się proste. Jednak przy współistnieniu dodatkowych dolegliwości zaleca się skorzystanie z usług dietetyka. Jesteśmy wtedy pewni, że jadłospis przede wszystkim nam nie zaszkodzi, a konsekwencja w działaniu wspomoże zwalczanie choroby o podłożu zapalnym.