Zaburzenie gorąca według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej

Według filozofii czterech zaburzeń może to być gorąco lub zimno oraz suchość lub wilgoć. Pierwsze dwa terminy można rozumieć intuicyjnie, jako zaburzenie termiki ciała i kilku innych aspektów omawianych szerzej w tym artykule. Suchość występować będzie w organizmie, gdy będziemy mieć w ciele niedobór płynów, które powinny nas poprawnie nawilżyć. Skutkować to będzie np. suchą, łuszczącą się skórą, która jest ze swej natury bardzo wrażliwa na przesuszenie. W przypadku wilgoci będziemy mieć do czynienia ze stanem odwrotnym tj. z nadmiarem płynów. Jednak nie zdrowych i fizjologicznych, ale patologicznych płynów międzytkankowych, powodujących niejednokrotnie odczucie ociężałości, czy tak znienawidzony przez kobiety cellulit.

Każdy z nas powinien być w równowadze zdrowia i znajdować się niejako pośrodku takiego układu współrzędnych.

U mężczyzn, którzy ze swej natury są bardziej energetyczni i yang, częściej niż u kobiet mamy do czynienia z gorącem. Pojęcie to rozumiemy dość intuicyjnie – jest to nadmiar ciepła, który, zamiast służyć utrzymaniu naszej prawidłowej termiki ciała, wyniszcza organizm. W niektórych przypadkach mówi się o ogniu jako stanie skrajnego gorąca, które nie tylko przegrzewa dane miejsce w ciele, ale także rozprzestrzenia się, zaburzając poprawne funkcjonowanie innych organów. Przykładem skrajnego napięcia jest ogień wątroby, który prowadzi do uderzeń gorąca w górę, dając w efekcie, np. mocne bóle głowy. Gorąco związane jest, m.in. z ryzykiem zawałów oraz udarów, tak częstych w dzisiejszym społeczeństwie, zwłaszcza wśród przepracowanych mężczyzn.

Jednym z typowych objawów występowania gorąca w organizmie jest nadmiar stanów zapalnych. Objawy mogą być różne. U niektórych osób to większa skłonność do zapadania na infekcje, u innych będą to zmiany skórne, afty czy zaczerwienienia. Typowym przykładem gorąca manifestującego się na skórze jest trądzik u nastolatków.

Często gorąco wiąże się z grubym i żółtym nalotem na języku. Brak takiej warstwy nie świadczy jednak o braku gorąca. Natomiast jeżeli taki nalot występuje, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza medycyny chińskiej, nie próbując diagnozować się samodzielnie.

Zazwyczaj gorąco wiąże się z nieprzyjemnym zapachem różnych wydzielin ciała. Taka osoba może się zatem nadmiernie pocić, a jej pot wydzielać przykrą woń. Również cuchnący stolec lub intensywny w zapachu ciemny mocz najczęściej świadczą o występującym w organizmie gorącu. Jednym z typowych stanów zapalnych związanych z gorącem żołądka jest bardzo nieprzyjemny zapach z ust.

Gorąco wysusza, co niejednokrotnie prowadzi do niedoboru płynów oraz suchości organizmu. Często wiąże się też z silnym pragnieniem.

W przypadkach poważnego gorąca może ono prowadzić do zawałów serca oraz udarów mózgu. Jest to bardzo groźne i, jak powszechnie wiadomo, stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Możemy wyobrazić sobie, że w przypadku gorąca mamy do czynienia ze stanami zapalnymi nie tylko na zewnątrz ciała (np. ww. trądzik), ale też wewnątrz. Konsekwencją tego jest np. szybkie utlenianie się cholesterolu LDL w naszych żyłach. Wskutek tego powstaje blaszka miażdżycowa. W przypadku braku leczenia naczynie ulega zablokowaniu i dochodzi do zawału lub udaru.

Nawiązując do artykułu o termice pokarmów, jedną z przyczyn powstawania gorąca w ciele jest spożywanie dużych ilości pożywienia ciepłego lub gorącego. Często mówi się o kuchni pięciu przemian. Dla wielu osób jest dość intuicyjne, aby do przygotowywanych dań dodawać składniki o różnych smakach np. słone czy słodkie. Natomiast termika pożywienia bywa niejednokrotnie zaniedbywana. Dlatego też zawsze pamiętać należy, aby równoważyć termicznie dania, które w większości winny być neutralne. Warto też słuchać swojego ciała, które często podpowiada nam, jakie produkty spożyć (o ile oczywiście podpowiedź dotyczy produktów odżywczych i pełnowartościowych a nie np. czekolady). Oczywiście zawsze możemy wytłumaczyć sobie, że pewnie potrzebowaliśmy magnezu, ale zachowajmy pewien umiar. Z rozwagą należy również podejść do produktów chłodnych, które powinny równoważyć termicznie elementy gorące. Nadmiar zimnych produktów wychładza nasz układ pokarmowy, utrudniając tym samym trawienie.

Kolejną z przyczyn powstawania gorąca jest, co może być zaskakujące, uprawianie sportu. Oczywiście można znowu powiedzieć, że jest to niezgodne z doniesieniami popularnej prasy, która ponad wszystko promuje sportową sylwetkę i dobrą formę. Uprawianie sportu jest naturalnie jak najbardziej zasadne. Jednak dla osób z gorącem wysiłek, który przekracza możliwości fizyczne lub sport wyczynowy, powodować będzie jeszcze więcej problemów i dolegliwości.

Dla większości osób jogging lub siłownia dwa razy w tygodniu wydadzą się świetną formą dbania o zdrowie. Oczywiście w większości przypadków tak będzie i nie będę do tego zniechęcać. Kluczowe jest słuchanie swojego ciała. Miałem przypadek pacjenta, mężczyzny w wieku 34 lat, który miał szczupłą sylwetkę i wykazywał bardzo dużą aktywność. W pewnym okresie jednak zauważalnie spadł jego poziom energii. Przyznał wówczas, że wcześniej ćwiczenie na siłowni było dla niego przyjemnością i drogą do uzyskania lepszej sylwetki, a teraz po treningu czuł się skrajnie wyczerpany. Po 15 minutach na siłowni czuł się jak po przebiegnięciu maratonu. Oczywiście jest to przykład dość ekstremalny, jednak wzięty z życia. U takiej osoby występowało nie tylko gorąco, spalające ciało i sprzyjające zachowaniu szczupłej sylwetki. Obecny był też mocny niedobór yin, który powodował brak wsparcia ciała dla aktywności fizycznej. Było to tak zwane gorąco niedoborowe, zatem brak wsparcia struktury ciała i chłodu pożywienia nie był w stanie równoważyć gorąca szalejącego w organizmie. Skutkowało to chęcią do działania, ale tylko na chwilę, gdyż zaraz okazywało się, że człowiek ten nie był w stanie wykonywać ćwiczeń. Dlatego przede wszystkim – słuchajmy swojego ciała.

Niezależnie od aktywności sportowej również nadmiar pracy, także umysłowej, jest jednym z czynników wpływających na powstawanie gorąca w naszych organizmach. Warto pamiętać, że intensywna praca umysłowa mocno wyczerpuje. Bez odpowiedniej dozy odpoczynku organizm jest wyeksploatowany. Zaczyna brakować składników odżywczych. Jaki jest tego efekt? Zużywamy nadmiernie substancję – wyczerpujemy yin naszego organizmu, co może prowadzić do jego niedoborów, a w konsekwencji do powstawania tak zwanego fałszywego gorąca. Zachowujmy zatem równowagę między pracą a odpoczynkiem.

Pogoda jest jeszcze jednym z czynników, które wpływają na powstawanie gorąca lub zimna. Niejednokrotnie słyszałem narzekania pacjentów, że pojechali z żoną w gorące miejsce np. do Tajlandii. Mężowi już wewnątrz budynku lotniska było za gorąco. Tymczasem małżonka była wniebowzięta. Wreszcie skończyło się marznięcie, czuła się pełna energii i radosna. Widać tutaj tak często spotykaną sytuację, gdy mężczyzna wykazuje objawy gorąca, stąd przebywanie w gorącym klimacie odbiera bardzo negatywnie. Co więcej, dla bardzo przegrzanych osób, nawet łagodny klimat będzie się wydawać zbyt ciepły. Z tego powodu mają miejsce sytuacje, gdy osoby z ekstremalnym gorącem mają w pracy włączoną klimatyzację ustawioną na 18°C. Kobiety odwrotnie, często są zmarznięte, a gdy jadą w gorące miejsce lub jest środek lata nareszcie czują, że żyją. To typowe objawy zimna, którymi zajmę się w osobnym artykule.

Wysokie libido. Trudno określić je jako niekorzystne. Zapewne wielu czytelników stwierdzi, że może nie warto partnera/partnerki leczyć z tego „patologicznego” stanu. Oczywiście nic dziwnego, że mamy takie podejście i wysokie libido wydaje się pozytywnym aspektem gorąca. Niestety tutaj również kwestia równowagi odgrywa kluczową rolę. Otóż w przypadku nadmiernej aktywności seksualnej dochodzi do dużego wyczerpywania zasobów organizmu takich jak energia nerek oraz esencji – jing (jak dotąd nie wspominałem o niej i to temat na osobny artykuł – potraktujmy ją zatem na razie jako nabytą genetycznie od rodziców siłę organizmu, potencjał odpornościowy, źródło energii). O ile w przypadku prawidłowej ilości jing w organizmie mamy dobrą odporność i łatwą możliwość adaptacji nawet do niekorzystnych warunków środowiskowych, to w przypadku jej wyczerpywania dochodzi do coraz poważniejszych infekcji oraz stanów zapalnych. Patrząc z zachodniej perspektywy, sperma zawiera wiele mikroelementów takich jak np. cynk i nadmierne uszczuplanie jej zasobów powoduje, że organizm pobiera je z własnych zapasów, co tylko pogłębia problem. Gdy mocno wyczerpiemy jing nagle libido zanika i pozostaje organizm mocno wyniszczony, a osoba w takim stanie przejawia typowe objawy wypalenia i depresji.

Wysoki poziom energii – to również wydaje się pozytywny stan, zwłaszcza, gdy sytuację interpretują kobiety, patrząc na swoich partnerów, którzy tryskają energią i zawsze są aktywni. Niestety taki poziom energii sprzyja nadmiernej eksploatacji zasobów i pracy ponad miarę, co wypala od wewnątrz nasz organizm. Podobnie jak w przypadku nadmiernej aktywności seksualnej, tak i przepracowywanie się prowadzi nieuchronnie prędzej czy później do nadmiernego wyczerpania nerek, jing oraz impotencji i stanów depresyjnych. Może zatem patrząc z tej perspektywy na często spotykany „kryzys wieku średniego”, potraktujmy go jako ostateczny objaw nadmiernie eksploatowanego przez lata organizmu i zadbajmy o siebie już dziś.

Jak sobie radzić z gorącem? Po pierwsze musimy rozróżnić gorąco fałszywe od prawdziwego, aby poprawnie dobrać strategię radzenia sobie z nim. W przeciwnym wypadku można wyrządzić więcej szkody niż pożytku.

Przyczynami niedoborowego gorąca może być szereg elementów jak np. niedobór snu, częsty stres, terapie sterydowe. W niektórych przypadkach również spożywanie potraw ostrych lub gorzkich może prowadzić do tego stanu.

Gorąco niedoborowe wynika z niedoboru Yin i jest związane ze zbyt małą ilością płynów w ciele. Analogią przemawiającą zapewne do panów będzie niedobór płynu chłodzącego silnik. Mimo że z mechanicznego punktu widzenia silnik wytwarza prawidłową ilość ciepła, to brakuje płynów, które mogłyby je odebrać. Tak samo jak silnik – przy niedoborze płynów przegrzewa się nasz organizm. Za to w przypadku prawdziwego gorąca, pozostając w porównaniu do silnika – mielibyśmy mechaniczny problem, który powodowałby nadmiar ciepła, któremu układ chłodzenia nie może sprostać.

Często razem z niedoborowym gorącem występują nerwice, stany zapalne, infekcje. Osoba taka może się zamartwiać i być rozdrażniona.

Typowymi objawami niedoborowego gorąca jest picie niewielkich ilości płynów w ciągu dnia, w przeciwieństwie do pacjenta z gorącem prawdziwym, który może chcieć pić więcej.

Osoba z gorącem rzeczywistym będzie miała wystarczająco mocne ciało, aby wspierać aktywność. Tymczasem człowiek z gorącem niedoborowym często będzie szczupły, słaby mimo chęci do działania.

UWAGA – jeszcze raz podkreślę, że o ile niektóre wybitnie manifestujące się objawy gorąca łatwo stwierdzić (ciepłota ciała, intensywny zapach wydzielin ciała), to powinny one być sygnałem, aby udać się do lekarza medycyny chińskiej. Tylko osoba z doświadczeniem klinicznym jest w stanie poprawnie zdiagnozować pacjenta i wskazać mu jakie działania należy podjąć w celu opanowania stanu patologicznego. Leczenie się samodzielne jest możliwe po wizycie, gdy lekarz określił jasno, które pokarmy są korzystne i jakie działania podejmować.