Aronia a dobry wzork

W centrum siatkówki jest obszar nazywany plamką żółtą, bo selektywnie akumuluje karotenoidy, głównie luteinę i zeaksantynę. Plamka ma komórki fotoreceptorowe i neurony odpowiedzialne za przekazanie obrazu do mózgu. 

Całe oko jest dobrze ukrwione. Po czterdziestym roku życia oczy zaczynają się starzeć. W tym wieku najczęściej zakładamy pierwsze okulary. Jak spowolnić procesy starzenia się i utrzymać dobry wzrok? Jednym z zaleceń jest uwzględnienie w diecie dużej ilości warzyw i owoców zawierających składniki o właściwościach antyoksydacyjnych: karotenoidy i związki polifenolowe antocyjany. Owoce aronii to jedno z najbogatszych źródeł antocyjanów w przyrodzie. W aronii jest ich znacznie więcej niż w czarnej porzeczce, ciemnych winogronach czy czarnych jagodach. Dzięki obecności tych ciemnoczerwonych barwników sok aronii ma piękny rubinowy kolor, podobnie jak czerwone wino. 

Jednak najwięcej badań medycznych związanych z procesami widzenia wykonano stosując czarne jagody, bardziej popularne w Europie niż aronia. Szczególne zainteresowanie substancjami poprawiającymi ostrość wzroku wykazuje armia, potrzebują ich np. strzelcy wyborowi czy lotnicy. Znane są opowieści z czasów II wojny światowej o lotnikach RAF-u, którzy jedli dżem z czarnych jagód i dzięki niemu lepiej widzieli o zmroku. Po wojnie, pojawiły się opinie, że celność bombardowań zawdzięczano zastosowaniu radarów, a jagody to była tylko „dezinformacja dla przeciwnika”. Jednak antocyjany stały się obiektem intensywnych badań; wiele z nich wykonano w latach 80. i 90 -tych stosując ekstrakt z czarnych jagód, który zawierał 36% antocyjanów. Badania sugerowały, że ekstrakt wpływa na przepływ krwi w naczyniach włosowatych oka i może poprawiać wzrok. 

W 2004 roku podsumowano wyniki 30 badań nad poprawą jakości widzenia po podaniu antocyjanów. Kilka z badań miało pozytywne wnioski, ale cztery najnowsze dały wynik negatywny. W tych negatywnych stosowano niskie dawki ekstraktów, a jagody pochodziły z różnych miejsc. W jednym z badań sprawdzano kontrast widzenia w nocy u młodych mężczyzn, którzy dostawali kapsułkę z 160 mg ekstraktu z czarnych jagód 3 razy dziennie przez 3 tygodnie. Nie było różnicy w parametrach widzenia pomiędzy grupami dostającymi placebo i ekstrakt, sens stosowania jagód poddano więc w wątpliwość. 

Przypomnijmy jednak, że uczestnikami eksperymentu byli ludzie o dobrym wzroku – trudno oczekiwać u nich wyraźnej poprawy widzenia. Nie ma natomiast badań, których uczestnikami byliby seniorzy lub osoby z chorobą oczu. Podawanie ekstraktu z antocyjanami mogłoby im właśnie przynieść mierzalne efekty, ale takie badania nie są sponsorowane przez wojsko. Ogólne pogarszanie się wzroku postępuje z wiekiem, a ok. 10% populacji seniorów cierpi na degenerację plamki żółtej (AMD). 

Choroba może być związana ze stresem oksydacyjnym i uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Jaskra to choroba, której konsekwencją jest postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego. Nie ma badań klinicznych potwierdzających lecznicze działanie antocyjanów bezpośrednio na nerw wzrokowy. Jednakże stosowanie preparatów z antocyjanami może być korzystne w profilaktyce. Rozpowszechnioną chorobą starszego wieku jest też zaćma (katarakta). Pokazano związek pomiędzy zmętnieniem soczewki a stresem oksydacyjnym. 

Wyniki badań epidemiologicznych sugerują, że dieta bogata w owoce i warzywa, a także podawanie witamin A, C i E, spowalnia zmiany i może zapobiec konieczności wykonania zabiegu operacyjnego. Silne właściwości antyoksydacyjne preparatów z aronii pozwalają przypuszczać, że mogą one korzystnie działać zarówno w przypadku rozwijającej się zaćmy, AMD, jak i retinopatii cukrzycowej. Związki polifenolowe: flawonoidy i antocyjany wzmacniają ściany naczyń włosowatych, zmniejszają przepuszczalność i przywracają ich elastyczność, bowiem korzystnie wpływają na tkankę kolagenową. Po podawaniu preparatów antocyjanowych z czarnych jagód, porzeczek i winogron uzyskano wyraźną poprawę wzroku u pacjentów z uszkodzeniami naczyń krwionośnych oka. Interesujące są wyniki badań biochemicznych, na poziomie molekularnym. 

Z wiekiem coraz słabiej regeneruje się rodopsyna, barwnik obecny w pręcikach siatkówki i umożliwiający prawidłowe widzenie kolorów. Dzięki niemu oko szybko rejestruje obrazy oraz przystosowuje się do ciemności. Okazało się, że antocyjany przyspieszają regenerację rodopsyny. Najlepiej działa antocyjanina zawierająca cyjanidynę, a to dominujący składnik w owocach aronii. Obecnie, nie ma wyników badań klinicznych, które jednoznacznie potwierdzają, że antocyjany aroniowe poprawiają widzenie. 

Jednak: wyniki prób na zwierzętach (na królikach, szczurach, świnkach) z użyciem antocyjanów czarnych jagód, czarnej porzeczki i aronii są zachęcające. Np. dożylne podanie antocyjanów królikom polepszało adaptację oka do widzenia po zmroku. Antocyjany mogą być pomocne w przypadku problemów wynikających z przepracowania oczu i narażania ich na silne bodźce. Podziałają korzystnie u osób, których charakter pracy wymaga wielogodzinnego wpatrywania się w monitor, czy też przebywających w miejscach gdzie jest za jasne lub za ciemne światło. 

Podobnie jak wiele preparatów roślinnych, najlepsze efekty uzyskuje się przy dłuższym okresie ich stosowania, rzędu kilku tygodni. Antocyjany aroniowe powinni profilaktycznie spożywać ludzie pracujący przy komputerze, ale przede wszystkim kierowcy jeżdżący w nocy na długich trasach. Dzieciom, które wiele czasu spędzają przy komputerze, TV czy książce, warto podać szklankę soku z aronii do posiłku. Polecamy soki aroniowe zawierające jedynie naturalne cukry, zwłaszcza soki produkowane z owoców ekologicznych. Bardzo smaczny jest sok aronii zmieszany z jabłkowym.