Aronia dla cukrzyków

W Polsce choruje około 2,5 mln osób, a kolejny milion ma stan przedcukrzycowy, ale jeszcze o tym nie wie. Wśród przyczyn wzrostu zachorowań wymienia się m. in. siedzący tryb życia i nadmiar węglowodanów w diecie. Większość chorych cierpi na cukrzycę typu-2, której towarzyszy otyłość i nadciśnienie tętnicze, jest to tzw. „syndrom metaboliczny”. Niekontrolowana cukrzyca prowadzi do licznych powikłań (nefropatia, neuropatia, retinopatia, choroby serca i układu krążenia) i może stanowić zagrożenie życia.

Nieodzownym elementem terapii jest właściwa dieta. Oczywiste zalecenia to zmniejszenie ilości słodyczy i zwiększenie porcji warzyw. W diecie potrzebne są takie składniki, które pomagają ustabilizować poziom cukru, ale jednocześnie korzystnie wpływają na nadciśnienie, poziom cholesterolu i triglicerydów oraz na obniżenie masy ciała.

Cennym składnikiem diety może być aronia! Badania naukowe pokazują korzystny wpływ bioaktywnych związków obecnych w owocach aronii na utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi oraz na możliwość zapobiegania powikłaniom cukrzycy. Wielu chorobom, w tym również cukrzycy, towarzyszy stres oksydacyjny. Jest to stan, w którym dochodzi do niekontrolowanego utleniania lipidów, DNA, do uszkodzenia białek, co z kolei wpływa na rozwój mikroi makroangiopatii. Dlatego jednym ze wskazań dla diabetyków komponujących swój jadłospis jest uwzględnienie dużej ilości warzyw i owoców zawierających składniki o właściwościach antyoksydacyjnych, np. związki polifenolowe, jak antocyjany i katechiny.

Dojrzała aronia zawiera 74–83% wody i jest mało słodka, bowiem cukry stanowią mniej niż 10% masy świeżych owoców (łączna zawartość glukozy i fruktozy to 66–100 g/kg, brak sacharozy). Aronia to jedno z najbogatszych źródeł antocyjanów, ciemno czerwonych barwników, dzięki którym sok aronii ma piękny rubinowy kolor, jak czerwone wino. W aronii jest znacznie więcej antocyjanów niż w czarnej porzeczce czy czarnych jagodach.

Aronia i jej przetwory są cennym uzupełnieniem diety diabetyków nie tylko ze względu na zawartość zespołu związków działających antyoksydacyjnie. Zaletą soku z aronii jest zdolność obniżania indeksu glikemicznego (IG). 

Pomiar IG wykonano podając osobom w różnym wieku roztwór glukozy lub sok z równoważną ilością cukrów. U wszystkich osób pijących sok z aronii stwierdzono obniżenie wchłaniania cukru, w porównaniu z pijącymi roztwór glukozy. W badaniach klinicznych prowadzonych w Bułgarii podawano pacjentom chorującym na cukrzycę typu-2 po 200 ml soku z aronii dziennie. 

Zaobserwowano obniżenie stężenia glukozy na czczo z 14,2 mmol/l do 11,4 mmol/l już w pierwszych dniach podawania soku, jednak najlepsze efekty uzyskano przy regularnej jego konsumpcji przez 3 miesiące. Badanie działania antocyjanów aroniowych na przebieg cukrzycy u ciężarnych wykazało, że ekstrakt z aronii obniżał stężenie glikowanej hemoglobiny, regulował metabolizm cukrów, a także chronił przed stresem oksydacyjnym i zmniejszał ryzyko powikłań. Miał korzystny wpływ na matkę, ale także na płód.

Częstym powikłaniem cukrzycy jest upośledzenie funkcji wątroby. Jest to spowodowane zaburzeniem metabolizmu węglowodanów i tłuszczów. Badania wykazały, że antocyjany aroniowe działają regenerująco na tkankę wątroby (u szczurów), redukują stężenie aminotransferaz. Aronia może wpływać korzystnie także na ludzką wątrobę, wspomagając regenerację. Potwierdzono, że antocyjany stymulują wydzielanie insuliny testując 9 różnych antocyjanin na komórkach trzustki. Silny efekt wydzielania insuliny uzyskano w przypadku glikozydu cyjanidyny. A to dominująca antocyjanidyna w aronii.

Owoce aronii zawierają duże ilości kwasu chlorogenowego. Kwas ten również pobudza wydzielanie insuliny, a także hamuje wchłanianie cukru z jelita cienkiego. W badaniach na szczurach pokazano, że po 3 tygodniach podawania im kwasu zmniejszyło się stężenie glukozy po posiłku, spadło stężenie cholesterolu i triglicerydów w surowicy krwi, a otyłe szczury mniej przybrały na wadze.

Aronia ma szczególnie dużo polimerów katechinowych, czyli tanin, które powodują uczucie cierpkości przy jedzeniu świeżych owoców. Taniny zmniejszają wchłanianie białka oraz utrudniają powstawanie emulsji tłuszczu koniecznej do jego trawienia. Przyczynia się to do obniżenia masy ciała i jest korzystne dla zdrowia diabetyków. Związki katechinowe, takie jak oligomery procyjanidyn, także stymulują wydzielanie insuliny, przez co obniżają stężenie cukrów we krwi.

Sojusznikiem w walce z cukrzycą i otyłością jest błonnik pokarmowy. Błonnik rozpuszczalny pęcznieje w jelitach tworząc żel, z którego znacznie wolniej wchłaniają się cukry, tłuszcze i cholesterol. W Polsce spożycie błonnika jest za niskie. Polecamy sproszkowany błonnik aroniowy lub aroniowo-jabłkowy, który można kupić w sklepach zielarskich.

Owoce aronii w większości są przerabiane na sok i koncentrat soku, produkuje się z nich również dżemy, herbatki owocowe . Wysokosłodzonych syropów i soków nie zaleca się diabetykom. Polecamy im soki aroniowe zawierające jedynie naturalne cukry, zwłaszcza soki produkowane z owoców ekologicznych. Do soku aroniowego można dodać stewiozydów. Ten naturalny słodzik niweluje cierpki smak aronii, nie podnosi stężenia cukru we krwi.

Aronia jest owocem bogatym w związki polifenolowe: antocyjany, procyjanidyny i kwas chlorogenowy, które mają korzystny wpływ na stężenie glukozy, insuliny, cholesterolu i triglicerydów we krwi.

Cukrzykom polecamy naturalny, niesłodzony sok aroniowy – 200 ml dziennie.