Układ odpornościowy zbudowany jest z komórek, tkanek i narządów, które współpracują ze sobą w celu obrony organizmu przed czynnikami chorobotwórczymi lub innymi szkodliwymi substancjami ze środowiska zewnętrznego.
Jego szczególnymi elementami są: szpik kostny i grasica (powstają w nich najważniejsze komórki układu odpornościowego, białe krwinki – limfocyty, które są niezbędne, aby zwalczać ewentualne zakażenia). Limfocyty wraz z krwią wędrują do pozostałych tkanek i narządów limfatycznych, aby w pełni dojrzeć i pełnić funkcje odpornościowe.
Dla prawidłowej pracy organizmu, wśród tkanek MALT, najważniejsze są:
- GALT – znajdujące się w przewodzie pokarmowym wraz z wyrostkiem robaczkowym;
- NALT i BALT – związane z układem oddechowym;
- SALT – tkanka limfatyczna powiązana ze skórą.
Tradycyjne ziołolecznictwo zapewnia szereg środków wzmacniających i stymulujących odporność. W niniejszym artykule przedstawię kilka wybranych surowców.
Czosnek (Allium sativum L.)
Korzyści zdrowotne wynikają z zawartości ponad 200 substancji biologicznie czynnych (najważniejsza jest allicyna o charakterystycznym zapachu). Cebule czosnkowe bogate są w witaminy: C, A, B1, B2, PP oraz żelazo, magnez i fosfor. Wzmacniają odporność, chronią organizm przed wolnymi rodnikami i działają przeciwzapalnie. Dzienna dawka dla osoby dorosłej wynosi 2-5 g świeżego czosnku. Najlepiej przyjmować z posiłkiem, aby zapobiec zaburzeniom żołądkowo – jelitowym. Przeciwwskazaniem do stosowania jest uczulenie na czosnek, ciąża i laktacja.
Traganek błoniasty (Astragalus membranaceus)
Surowcem jest korzeń, bogaty w: wapń, kwas foliowy, żelazo, miedź, magnez, mangan, potas, sód, cynk, cholinę czy kwas linolenowy. Astragalus jest jednym z ważniejszych ziół adaptogennych. Zalecany na ogólne osłabienie, przewlekłe choroby i zwiększenie witalności. Tego surowca nie powinny stosować osoby po przeszczepie organów i stosujących leki z cyklofosfamidem.
Lukrecja Głodka (Glycyrrhiza glabra)
Surowcem najczęściej wykorzystywanym w lecznictwie jest korzeń (co najmniej 3-letni), rzadziej liście. Lukrecja bogata jest w kwas glicyryzowy (nadaje słodki smak) i flawonoidy. Odgrywają one istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Na rynku roślina dostępna jest w postaci herbat, nalewek, kapsułek, ale najlepiej pić ją w postaci naparu lub odwaru. Przeciwwskazaniem do stosowania surowca jest nadciśnienie, hipokaliemia, ciąża, hipernatremia, niski poziom testosteronu, niewydolność nerek i wątroby. Dodatkowo nie należy łączyć lukrecji z lekami estrogennymi, lekami na nadciśnienie, glikozydami nasercowymi, kortykosteroidami, hydrokortyzonem, lekami moczopędnymi.
Czarnuszka siewna (Nigella sativa)
Nasiona, które są surowcem leczniczym, doczekały się wielu dowodów naukowych na działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne, immunomodulujące. Do zwiększenia odporności można stosować nalewkę, olej lub ziołomiód.
Maczyżnik chiński (Cordyceps sinensis)
Grzyb leczniczy o właściwościach immunostymulujących i przeciwnowotworowych. Bogaty w bioaktywne składniki: kordycepinę, polisacharydy, ergosterol, mannitol, adenozynę, 18 aminokwasów, kwas kordycepinowy, kwas linolenowy, potas, fosfor, magnez, wapń, sód, żelazo, cynk, mangan, bor, selen, witaminy E, K, B1, B2, B12. Dla efektu wzmacniającego, dzienna dawka dla osoby dorosłej wynosi co najmniej 900 mg. Cordyceps szerzej opisałam w numerze 01/02.2020 Harmonii.
Owies zwyczajny (Avena sativia)
Ziarno owsa zawiera: wapń, magnez, fosfor, potas, żelazo, krzem, witaminy z grupy B oraz A, D, E i K, polifenole, kwas fitynowy, fitosterole, NNKT, aminokwasy, kwas linolowy. Wartościowym składnikiem są również β-glukany (polisacharydy) o właściwościach prebiotycznych. Pod wpływem bakterii probiotycznych ulegają one częściowemu rozpadowi w jelicie grubym do kwasu butyrylowego. W efekcie stymulowany jest układ odpornościowy jelita grubego.
Chińska herbata (Gynostemma penthapyllum = Jiagulan)
Zawiera: saponiny, sterole roślinne, flawonoidy, polisacharydy, lignany, karotenoidy, selen, magnez, cynk, wapń, żelazo, potas, mangan, aminokwasy. Dzięki temu zyskuje właściwości immunomodulujące. Stosować w postaci naparu.
Powrót do metod naturalnych i wykorzystywanie potencjału terapeutycznego roślin leczniczych zyskuje na popularności. Badania naukowe sugerują, że rośliny i ich bioaktywne metabolity są skuteczne w równoważeniu pracy układu odpornościowego.
